Iedereen kent wel die innerlijke criticus die ongewenst commentaar geeft op je handelen, denken en doen. Dat irritante stemmetje in je hoofd die tegen je zegt dat je het beter/anders had moeten doen of juist iets niet had moeten doen. Zelf heb ik ook zo’n stemmetje. Hoewel ik gemerkt heb dat mijn denken vaak trager is dan wat mijn lichaam mij wil vertellen door middel van mijn lichaamssignalen.
Deze innerlijke criticus wordt in de psychologie vaak aangeduid met het superego. Vele boeken zijn er over geschreven en diverse methodieken kunnen je leren hoe je dit superego de baas kan blijven door die, vaak negatief bekrachtende stem, soms letterlijk een halt toe te roepen. Maar hoe doe je dat als je lichaam sneller is dan je denken?
Eén van deze methoden om je bewust te worden van dit superego is een inquiry. Hierbij stel je jezelf een bepaalde vraag en wacht wat er omhoog komt. Deze methode kun je ook in tweetallen doen, waarbij de ene persoon onvoorwaardelijk aanwezig is en de ander vertelt. Maar het wordt lastiger als de woorden die je wilt vertellen niet over je lippen komen, alsof er een blokkade zit. De vraag ‘vertel me hoe je je voelt’ wordt dan ineens heel confronterend.
Mijn innerlijke criticus wordt actief op het moment dat ik het gevoel heb overvraagd te worden. En dat is met de inquiry-vraag “Vertel me hoe je je voelt” het geval. Want op het moment dat ik mijn gevoel ga labelen, lijkt het alsof ik automatisch en onbewust naar mijn kind-stuk (ID) schiet, waardoor ik instinctief reageer op angst en mogelijke pijn die de vraag in mijn gedachten met zich meebrengt. Want wat zou er gebeuren als ik mij kwetsbaar opstel?
Ik ben mij er van bewust dat ik door het schrijven van mijn blogs mij ook uiterst kwetsbaar opstel, maar het prettige aan het schrijven is dat ik de woorden zorgvuldig kan kiezen en mij veiliger voel achter mijn toetsenbord dan dat ik stante pede moet reageren. Daarbij komt dat mijn lichaam soms sneller reageert dan dat mijn denken doet. Vertraging is dan ook niet voor niets voor mij het sleutelwoord, waardoor ik in mijn eigen tempo leer te reageren.
Het schrijven is voor mij ook een mooie techniek om mijn eigen tempo te mogen en durven bepalen, zonder dat iemand mij op de hielen zit. Ook al is die gedachte er één van mijn innerlijke criticus. Als ik er zo over nadenk en analyseer lijkt het wel alsof ik een superego op het kindstuk (ID) heb zitten. Soms ben ik mij ervan bewust van irritante stemmetje in mijn hoofd, maar is de reactie van mijn lichaam een non-verbale uiting van mijn superego op het kindstuk (ID), wat gevormd door een overlevingsmechanisme van vroeger.
Veel therapeuten vragen mij wel eens om naar mijn gevoel te gaan. Laat ik voorop stellen dat ik mij heel erg kwetsbaar voel op het moment dat ik ga voelen, want daar komt mijn innerlijke criticus weer naar voren, door op alles wat ik voel een negatief oordeel te geven. Als ze vervolgens vragen om dat gevoel te beschrijven, neemt het superego van het kindstuk (ID) het over door lichamelijke sensaties te produceren welke zich uitten in uitvalsverschijnselen of PPEA’s. En dan lijken alle technieken, tools en trucs die ik geleerd heb om dat voor te zijn, uit mijn geheugen weggevaagd te zijn.
Aan de andere kant ben ik van mening dat dit voelen, met het risico dat mijn superego zich ermee gaat bemoeien door lichamelijk te reageren, voor mij de manier is om te leren weer zelf de regie te krijgen over mijn eigen denken, handelen en doen, en daardoor in het volwassen deel (EGO) te kunnen komen. Oefening baart kunst, dus als ik niet oefen in het durven voelen, zal ik altijd in het zelfde cirkeltje rond blijven hangen.
Overigens zal de oplossing voor iedereen anders zijn, want iedereen is uniek en wat voor de een werkt hoeft niet voor de andere te werken.
What you see is not always what you get. 